ایدئولوژی و برنامه‌ی درسی

کتاب ایدئولوژی و برنامه‌ی درسی نوشته‌ی مایکل اپل و مترجمان آن شقایق نیک نشان و علیرضا شواخی و مریم انصاری است که نشر نوشته آن را منتشر کرده است.

موضوع اصلی کتاب رابطه‌ی سلطه‌ی سیاسی و کنترل اقتصادی با نهاد تعلیم و تربیت، مخصوصاً با آموزش و پرورش همگانی در جوامع پیشرفته‌ی صنعتی است.

آیا آموزش و پرورش نهادی است که متضمن تامین و تحقق انتظارات و اهداف سیاسی است، یا آن‌که تعلیم و تربیت اساساً فعالیتی است غیر سیاسی که در خدمت رشد و کمال فرد انسان قرار دارد؟

هر دوی این‌ها در تاریخ تعلیم و تربیت طرفداران و مدعیانی داشته است. مثلاً طرفداران ایده‌ی آموزش و پرورش لیبرال بر این باور بوده‌اند که آموزش و پرورش غیرسیاسی است و باید چنین باشد. به عقیده‌ی ایشان مدرسه باید از تعارضات و هیجان‌های سیاسی به دور بماند.

در تقابل با این گروه، دسته‌ی دیگری از اندیشه‌وران و منتقدان تربیتی، مدرسه و فعالیت‌های آموزشی را در بافت و ساختار جامعه قرار داده‌اند و مدرسه را عرصه‌ی کشمکش‌های آشکار و نهان نیروهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی برای بازتولید و بازآفرینی سلطه و قدرت در نظر می‌گیرند.

مایکل اپل خود را در زمره‌ی این گروه قلمداد می‌کند. دغدغه‌ی او این است که چرا و چگونه تعلیم و تربیت در خدمت نظام سلطه است؟ اپل در صدد برآمده تا علل و عواملی که نهاد تعلیم و تربیت را به صورت ابزاری برای تداوم سلطه تبدیل می‌کند پی‌جویی و ریشه‌یابی نماید.